Sels ikoanen as De Telefoongids reitsje yn it ferjit, faak hurder as dat men tinkt

Hy wie my om earlik te wêzen al út it ûnthâld, mar hy is der noch, sij it dat er dit jier foar de lêste kear printe wurdt: it âld tillefoanboek. De útjouwer DTG (De Telefoon Gids) jout de piip oan Marten, om’t noch mar 2 persint fan de Nederlanners de printe gids mei ‘ûnmisber’ betitelesearret. Dat binne allegear âlderein, en dy krije no in kursus oanbean oer it hoe en het fan it digitale tillefoanboek.

By in stik fan Sander van Walsum oer it swinen fan ’e papierene gids stie freed in prachtige foto út 1930. In boarger en in plysje rieplachtsje tegearre in tillefoanboek. It ûnderskrift: ‘Er is een auto te water geraakt; in de telefoongids wordt het nummer van de hulpdiensten opgezocht.’

Dat dan hat men it net sasear oer oare tiden, mar oer in skier ferline dat wy net mear foar ús krije kinne. In auto is te wetter rekke, mar út noch yn gjin panyk. In tsjûge fan it foarfal is der kalm yn gien, hat it tillefoanboek krige en is no bûtendoar, tegearre mei in plysje, ûnder de h op ’e siik nei ‘hulpdienst’. It senuweftige 112 wie der noch net. Nei’t it slagge is en it nûmer oantekene, is de plysjeman, kin men fan tinken wol ha, deryn gien en skilje kalm en bedaard de helptsjinst.

It lân lei der oars hinne, dêr binne nauwerneed noch tsjûgen fan – in lân fan koes en krankyl blêdzjen yn it tillefoanboek, fan sêft risseljende siden en fyn beslipe gerop om help út in auto yn ’e grêft wei.

By ús krigen wy pas yn it earstoan fan de santiger jierren tillefoan mei it tillefoanboek dat dêr by hearde. Oanfraach en ynstallaasje fan it tillefoan siet wol in healjier tusken, de PTT wie jit net privatisearre, dat se diene it tuike oan. Nei de tiid moast men noch in moai skoft wachtsje op de oare útjefte fan de tillefoangids en sjuch jins namme yn print: it momint suprême. Men krige foar it earst swart op wyt publyk befêstige dat men bestie, mei adres en tillefoannûmer en al.

It nûmer fan myn mobyltsje giet my bytiden troch it sin, mar ús alderearste tillefoannûmer wit ik noch, allyksa it nûmerboerd fan ús earste auto. Wy liezen dat wakker grutsk oaninoar foar, it wie it bewiis fan ús grutte sprong foarút – it skeelde net folle of wy hiene it searjenûmer fan ús nije kuolkast ek út ’e holle leard.

De tillefoangids wie de earste sykmasine. It rûnom bylâns bringen lit de wolfeartsûntjouwing fan Nederlân sjen. De tillefoangidsen fan de tweintichste iuw binne oer hûndert jier weardefolle stúdzje-objekten foar skiedkundigen, men kin dêr de struktuer fan de maatskippij út opmeitsje. De âlde gidsen litte ek sjen hoe iepen en egalitêr de maatskippij wie: de premier stie der yn, de midfoar fan Oranje, de direkteur fan Philips en de haadredakteur fan de Ljouwerter.

It webstee fan de NOS stie juster in listke fenomenen op út de analoge tiid dy’t ûnderwilens om in luchje gien binne of yn ’e lytse loege sitte. De alderlêste wegekaartemakker ferkeapet noch in heal miljoen kaarten yn it jier. Hja slieten yn ’t ferline oan ‘Shell Stratengidsen’ allinnich al in pear miljoen yn it jier – oant TomTom dy ek de ûndergong die.

Wat opfalt is dat der altyd noch ‘tûzenen’ binne dy’t foto’s meitsje mei âldfrinzige roltsjes, dy’t se neitiid ûntwikkelje en ôfprintsje litte by Kruidvat. Lak oan mobyltsjes dêr’tst wol in spylfilm mei opnimme kinst, gewoan de âlde Kodak en net te rij mei it nimmen fan foto’s – digere lju mei tsjerkhôfsblommen dy’t nea ente ninter op Wikipedia sjen sille om ynformaasje mar gewoan yn de Winkler Prins, dy’t jit krystkaarten mei in postsegel ferstjoere en Michelin-kaarten oantuge foar de fakânsje yn Frankryk. Lytse fersetskearnen yn de digitale ratrace.

It in memoriam fan de printe tillefoangids is net it lêste postume earbetoan oan in analooch monumint. Ekonomyske wetmjittichheden wâdzje mei hoazzen en klompen oer sentiminten hinne.

In ‘ikoanysk’ boek, sa sei de direkteur fan de útjouwerij. Mar ek ikoanen reitsje yn it ferjit, faak hurder as dat men tinkt.