III. Uitspraak: medeklinkers

Medeklinkers

De vorige paragrafen kan ik natuurlijk veel langer maken, als ik er lang genoeg over nadenk, maar het gaat er mij om dat jelui de essentie even te pakken hebben. Daarna kun je al bijna met losse handen fietsen.
O, sorry, ik zou het over medeklinkers hebben. Nou ja, daar valt ook heel veel over te roepen, maar belangrijk is even…

De R
De letter r wordt gewoon als een zachte tongpunt-r uitgesproken, BEHALVE… als zij aan het begin van een woord staat. Want dan wordt ze een schrapende huig-r. Wil je met jouw blonde haar en blauwe ogen dus meteen als Hollander ontmaskerd worden, dan moet je vooral RIE-joow zeggen met een dikke Gooise matras-r.
De Portugees zegt evenwel CHIE-oe. Waarbij je de ch bijna niet schrapend genoeg kunt maken. Overdrijf maar gerust!

Doe dat ook met een dubbele -rr- in het midden van een woord: schrapen met die huig! Laat ´m maar wapperen! Maar doe dat vooral niet met een enkele -r- in het midden van een woord. Waarom niet?
Wel, omdat het nogal verschil maakt of je zegt “MOOR-oe a-KIE” (mouro aqui) of MOCH-oe a-KIE (morro aqui). Het eerste betekent namelijk “ik woon hier” en het tweede “ik ga hier dood”.

De G
De g wordt als een Engelse g uitgesproken. Overal. Dus ook in ignoro (ieg-NOOR-oe). Nou ja, overal? BEHALVE… als de g gevolgd wordt door een e of een i natuurlijk. Dan laat je haar glijden. Dus, imaginar wordt i-ma-zji-NAR. Moet de g ook voor een i of een e als een Engelse g uitgesproken worden, dan wordt ze van de i of de e gescheiden door er een u tussen te plaatsen. Dus, amigo (a-mie-goe) wordt verkleind tot amiguinho (a-mie-GIE-njoe), vriendje.

De C
Voor de C geldt hetzelfde. Ze wordt altijd uitgesproken als een k, BEHALVE… als ze gevolgd wordt door een e of i — dan als s. Moet ze ook dan (dus voor een e of een i) als k uitgesproken worden, dan biedt de u opnieuw uitkomst om de vechtende partijen uit elkaar te houden, met DIEN verstande… dat de c zelf vervangen wordt door een q. Dus, mesquita (mes-KIE-ta), moskee. Of, fraco (FRA-koe), zwak, wordt verkleind tot fraquinho (fra-KIE-njoe), zwakjes.

De M en de N
En (wat volgens mij al even aan de orde geweest is) de -m en de -n vallen weg op het eind van een woord of lettergreep of worden flink afgezwakt, waarbij de voorafgaande klinker een neusklank krijgt:

• marfim           – ivoor                                    – mar-FIE
• Alcoutim       – gemeente in de Algarve   – al-ko-oe-TIE
• amendoim    – pinda                                     – a-mè-doe-IE
• amendoins – pinda´s – a-mè-doe-IESJ
• enfrentar – confronteren – è-frè(n)-TAR

De S
De s is de s, maar krijgt iets glijdends voorafgaand aan een stemloze plofklank (een p, een t, een q of een als k uitgesproken c) en op het eind van een woord, zoals jullie hierboven al gezien hebben.

Wat wel apart is, is dat de s verdubbeld wordt (teneinde haar als s te doen klinken) op plaatsen waar wij het niet zouden verwachten, zoals in homossexualidade en ecossistema. Eigenlijk wel logisch, als je er even over nadenkt. Een zoemende s zou immers bezopen klinken; alsof men een haartje op de tong heeft, zoals de Fransen dat zo mooi zeggen (avoir un cheveu sur la langue = aangeschoten zijn).

De J
De tiende letter van het alfabet wordt jota (ZJÒT-a) genoemd en wordt als zj uitgesproken. Dus José wordt uitgesproken als zjoe-ZÈ, of kortweg als zè. Daarmee zeg ik ook meteen dat een enkele -s- in het midden van een woord als z uitgesproken wordt. Een dubbele -ss- wordt als s uitgesproken.

De H
En, oh ja, wat grappig is, is dat de Portugees aan het begin van een woord de h, de haga (a-GA) niet uitspreekt.
Wat daar zo grappig aan is?
Nou, omdat ie dat in een andere taal ook niet doet. Andersom, wordt een klinker aan het begin van een woord geaspireerd: See you later, Halligator! Vriend Aad heet dus Haad volgens mijn vrouw.
Ongeveer hetzelfde als Drenten bij ons; die gaan immers ook van Oogeveen naar Hassen.

Ik kan nog wel even doorgaan, maar het is zo wel mooi geweest voor vandaag, nietwaar. Of ben ik nog iets belangrijks vergeten volgens jullie?

De X
De x (sjie) wordt soms net zo uitgesproken als bij ons, zoals in het woord táxi en soms als een glijdende s in fazer xixi (fa-ZÈR sjie-SJIE), een plasje doen, ook wel (wat damesachtiger) fazer pipi.

[Diegenen die Braziliaans willen leren moeten even onthouden dat een t of een d vooraf aan een -i of -e glijdend worden uitgesproken, als tsj respectievelijk dzj. Dus Alcoutim bijvoorbeeld wordt al-ko-oe-TSJIE en dizer (zeggen – die-ZÈR in het Portugees) wordt dzji-ZÈR.]