I. Uitspraak: klemtoon

I           Uitspraakregels

1 Inleiding

Waar het volgens mij in eerste instantie om gaat bij het leren van een nieuwe taal is: het herkennen van het gesproken woord. Als je een Portugees op een terras of op tv hoort praten en je herkent een paar woorden, dan heb je al gauw een idee waarover het gaat – of zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen: you get the gist of it.
Dat is mooi, hoor ik je brullen. Maar nou komt ´t…
Als het klankbeeld van het woord in je hoofd niet juist is, dan herken je het woord echt niet wanneer het in je omgeving correct uitgesproken wordt. De gemiddelde Hollander spreekt bijvoorbeeld Setúbal steevast uit als SEE-tu-bal. Dus als de Portugese buuf zegt suh-TOE-bal, dan denkt hij of zij: Waar heeft dat mens ´t over?

Ik stel voor dat we daarom beginnen met de beantwoording van de vraag: Waar leggen we de klemtoon in een woord?

2 Klemtoon

Regel 1: accentjes op een lettergreep
Eigenlijk heel gemakkelijk. Als je een accent ziet staan op een woord, dan komt dáár de klemtoon. Nee, het maakt niet uit of het een tilde of een accent grave, aigu of circonflexe is. Is dat gemakkelijk of is dat gemakkelijk? Voorbeelden:

• ganância       hebzucht      ga-NAN-si-a
• farmácia        apotheek      far-MA-si-a (anders dan Spaans)
• polícia            politie            poe-LIE-si-a (anders dan Spaans)
• incrível          ongelooflijk  ing-KRIE-vul
• até amanhã  tot morgen   a-TÈ a-man-JAH (uitgang nasaal)

Ofschoon dat laatste voorbeeld velen in de oren zal klinken als TAH-man-JAH.

Regel 2: géén accentjes op een lettergreep
Kijk, nu wordt het helemaal gemakkelijk. Als je geen accent ziet staan, leg je de klemtoon op de een-na-laatste lettergreep van het woord. En op de láátste lettergreep, als het woord op een r, een l, een m of een z eindigt. Fluitje van een cent:

• casa                huis                KA-za
• cavalo            paard             ka-VA-loe
• anemia          anemie          a-nuh-MIE-a
• gelado            ijsco                zjuh-LA-doe
• senhor           meneer          sin-JÒR
• vendaval        storm             wen-duh-WAL
• jardim            tuin                 zjar-DIE (uitgang door de neus)

En alle werkwoorden, die steevast op -ar, -er of -ir eindigen, krijgen volgens deze regel dus ook de klemtoon op de laatste lettergreep:

• ganhar           winnen/verdienen              gan-JAR
• saber              weten                                    sa-BÈR
• ouvir               horen                                     oh-WIER

Als ik te hard ga, moet je ´t zeggen! En als ik een fout maak of iets vergeet, natuurlijk ook.