Berterjucht

George Orwell ornearre yn syn novelle Animal farm: all animals are equal, but some are more equal than others. Dat beslipe oardiel ‘alle kreatueren binne likens, mar guon binne mear likens as oare’ doelde er mei op it minskdom – it wie op it lêst in allegoaryske novelle.

No kin nei alle tinken alleman him wol lykfine mei it feit dat ien dy’t wat mear lok berint yn it libben of wat mear krewearret om foarút te kommen, ek wat mear begrúsket as de oar, dy’t it gauwer goed is of wat minder yn ’e kaart wierret. Wêr’t dizze jonge lykwols net mei terjuchte kin – en lichtwol bin ik dêr net hosk mei – is dat withoefolle bern de sulveren leppel al tusken ’e haffels ha as se út ’e memmeskurte krûpe …

Ho, wachtsje! Dêr meitsje ik al in rare pûster, leau ik. Soks kin jin wjerfarre, as men inkettinkt; dan moat men altemets de wurden alwer ynslokke wylst de inket jit wiet is. Want in bern dat te wrâld komt, is fansels noch skjin op ’e hûd. No ja, ta manear fan sprekken. De bertling stiet der yn alle gefal bûten, dat syn mem sa rûch yn ’t burd sit. En syn heit ek, haha. Hja hawwe der faaks hurd foar bealgje moatten, foar dy sinten. Mar no komt it! Om’t it lêste himd gjin bûsen hat, sa’t Sytze ús fan ’e wike noch snedich yn ’t sin brocht, falt alles wat dy âldelju bedijd hawwe, automatysk datselde bern ta, as hja út ’e tiid skiede.

Sjuch, en no ha wy de hichte: soks fyn ik nuver.
Is der ien dy’t dat mei my nuver fynt of bin ik dêr ek hosk mei? Ik bedoel, faaks hat dat bern oant it ferstjerren fan ’e âldelju ta oars net dien as op it mesthok lizzen te neildrûgjen en batsk út ’e hichte te dwaan tsjin alle ezels dy’t wol bodzje moatte foar har bederf. Dêr haw ik it mier oan, sjuch, oan lju dy’t de banjer úthingje, mar sels neat út it strie sette yn it libben. Mar al mei ien see fan datselde strie yn ’e side komme, sadree’t de âldelju om in luchje geane.

Net dat ik ien net in ferfaltsje ta hawwe wol, hear, sa net.
Och heden, ien mei om mij de lotterij wol winne. Ik fyn it inkeld wat nuver, sis ik, dat immen, wylst er jit yn it memmeliif sit, it winnend lot troch de … eh, brievebus al oanrikt kriget …
Hin?
In gouden hândruk yn it limoer, ja – dêr sizze jo sawat! Mar sa is it al fansels. En dêrom bin ik fan betinken dat alle ierdske guod fan immen by ferstjerren weromfalle moat oan de mienskip – dy’t it op it lêst ek opbrocht hat, is ‘t net sa? En dat it dan ferdield wurdt oer dy’t der ferlet fan hawwe …

Watsjo? Wa’t soks dwaan moat, mei dy korrupsje yn ’e wrâld en allegear?

Ja, dêr ha jo al in punt fansels. No, witst wat, lit my dat dan mar op my nimme! It is in stoere put, mar ik stim mei jim mei dat it ien wêze moat dy’t sûnder wryt of slyt en fan ûnbelekke hâlden en dra …
Ja, klear! Dat spontane applaus is aardich, as jim mar net miene dat ik dêr weak fan wurd.

Hawar, noch folle nuverder is it, as de ûnberne frucht al in baantsje taskikt kriget – yn ’e skurte smiten kriget, om samar te sizzen …
Jawis, jo ha alwer gelyk; as ik Willem Alexander hiet, soe ik dêr trijehûndertsechstich graden oars ûnder stean, dat is sa …
No goed, hûnderttachtich dan, wiisprater!
Mar nuver is it al! No sa!

Kommunist? Wa? Ikke? Haha, in kommunist is dochs ien dy’t alles mei oaren diele wol? No, dan! Net sa krimmenearje!
Kommunisten binne der yn twa soarten neffens my; de iene wol alles wat er sels hat mei oaren diele – dy staach is hast útstoarn – mar de soarte dy’t it measte haal fynt, wol alles diele wat oaren hawwe.
En ik? Ik haw it bêste mei jim foar, leau my no mar! Se neame my op it lêst net foar neat Josef.