Rju eale Hiemstra,

In Jongfries, skriuwe jo, in Kalma-iaan? Sa’n rykdom oan taaleigen? Wêr oft ik dat leard haw? Oft dat geheim is?
No, yn it foarste plak tige tank foar it komplimint! En, nee, it is net in geheim. Wol it yn jo del dat ik my dat foar in part sels oanleard haw, troch in bytsje om te griemen mei ús memmetaal? As Hiemstra wat omsneupt yn myn webdeiboek, kin er gewaarwurde dat ik simpele graach in bytsje ompiel mei (ferskate) talen. Op skoalle wie ik al in alfamantsje, mei seis talen yn it pakket.

Omtrint myn fjirtichste begûn it lijen mei ús heit en mem. Hja ferstoaren koart nei-inoar. En ûnder de bedriuwen wei naaide myn wiif út mei myn bêste freon…
Hin?
Nee, ik haw de man nea kend, hear, mar neitiid haw ik al foar it ferstân krige dat er my in baas tsjinst bewiisd hat – it is dêrom dat ik no sis: bêste freon.

‘Burn-out’, ornearre dokter.
‘Toe no’, makke ik fuort kapsje op dy diagnoaze, ‘hoe soe sa’n kalme en evenredige keardel as ik soks no opdwaan kinne? Ik bin ommers net de earste – en sil ek net de lêste wêze, roai ik – dy’t syn âldelju ferliest. Om oer in wiif dat útpykt net te praten.’
Mar it wie al sa. En ik kaam thús te sitten, lykme-allinne.
It sechje ‘dy’t mei minsken ferkeart, moat net in swak steed yn it hert hawwe’ is wol wat fan oan.

En no komt it…
Hommels en dwers kaam it my oan hoe’t ik misgean hie fan it Frysk praten. Oars sein, ik wie ûnwennich. Ik begriep ynienen dat de memmetaal in grut part fan jins wêzen is. Dat heart men mear: men fielt earst de wearde fan eat hoenear’t men it ferlern hat. Ús heit en mem wiene der net mear en ús pake en beppe, dy’t yn Stiens wennen en dêr’t ik as lyts jonkje gauris te útfanhúzjen wie, wiene al jierren út ’e tiid. Dat doe’t ik mei net ien yn myn om-ende-by mear Frysk prate koe, fielde ik in grut ferlet yn myn binnenst – in foech ‘sinkhole’. No, lei ik by mysels oer, as ik it net mear prate kin, dan wol ik it skriuwen leare. Ik haw in kursus folge by de Afûk en bin neityd sels wat oan it pielen rekke. Dat sadwaande.

It wol my oan dat ik my yn it ginneraal aardich oan ’e regels hâld, hear, mar it moat net te mâl wurde. Ik skriuw bygelyks wol ‘nocht’ en ‘ljocht’, mar wêrom’t ik ‘rjocht en sljocht’ skriuwe moat, wylst ik besocht haw en wês in libben lang ‘rjucht en sljucht’, dat wol mar min yn my del. Dêrta wol ik grif ‘relativearje’ en by need ‘iggewearje’, mar ik wol de auto perfoarst ‘parkeare’, sjuch.
Faaks is myn taaleigen in bytsje yn ’e tiid beferzen, no’t ik it yn my omgean lit. Ik prate Frysk mei ús âldelju yn in net-Frysk fermidden. En ús pake en beppe praten eartiids ek net earlik nei de lêste trant.

Dat wie it wol om ende by, wat myn ferhâlding ta it Frysk oanbelanget.

Wachtsje efkes! Der komt my noch wat yn ’t sin.
Ik bin besibbe oan Waling Dykstra. Alteast sa hat ús mem my dat ferteld. Ús pake Keimpe Piters Dykstra wie in omkesizzer fan Waling, as ik my net fersin.

En, o ja, doe’t ik wer wat yn it ferwin wie fan dy burn-out, haw ik ek noch gading makke nei in plakje by de Fryske Akademy, as finansjeel direkteur. Dat moat omtrint 2002 west hawwe. Ik hearde by de lêste twa, dat is sa, mar se hawwe by einbeslút keazen foar de oare kandidaat.

Dat wie it!
En, ja, doe’t it gefoel ûntstie dat net ien noch ferlet fan my hie, koft ik my in sylboat en skuorde it gat (tusken it Amelân en Skiermûntseach) derút. Fia it Hilgelân, Noarwei en Sweden belâne ik yn Denemark. En doe bin ik om West-Jeropa hinne yn Portugal fersyld rekke.
En yn ‘e Rio Guadiana fûn ik myn Itaka. En myn Penelope hjit Maria José Ramos Horta dos Santos Moutinho.

Sa is ’t en net oars.

Mei freonlike groetnisse,
Jan ‘Tiago’ Blogger